ঝক্ ঝক্ ৰেল চলে

ঝক্‌ ঝক্‌ ৰেল চলে মোৰ
ৰেল চলে মোৰ ৰেল চলে
সাম্য ৰিঙিয়ায়
শান্তি উকিয়াই ৰেল চলে।।
 
ফায়াৰমেন্‌ মই
দপ দপ অগনিৰ
তেজ ৰঙা বৰণৰ
কয়লাৰ পাত্ৰ
হাতেৰে খামুচি ধৰি
বয়লাৰ দুগুণে জ্বলাওঁ
দেহা মোৰ জ্বলে জ্বলে।।

ছিগনেলমেন মই
কʼলা কʼলা কয়লাৰ ধূলি লাগি কʼলা পৰা
বাহুৰ শকতিৰে শোষণৰ কণা বাট
হোঁহকাই থৈ মই সময়ৰ আলিটিৰ
নিচান উৰাওঁ
শোষণ দূষিত বায়ু ফালে ফালে।।

ড্ৰাইভাৰ লাইনছমেন
বনুৱা কেৰাণী মই
ৰাতি নাই দিন নাই
চকুত টোপনি নাই
হায়, হায়, হায়
খং উঠি ৰঙা পৰা চকুত কয়লা পৰি
দৃষ্টিক দুগুণে জ্বলাওঁ
কাম কৰি মই ভাগৰি পৰিলোঁ
পেট মোৰ জ্বলে জ্বলে।।

যন্ত্ৰ যুগৰ সুমহান কৃষ্টিৰে
মানুহৰ মুক্তিৰ গঢ়িম সপোন
নতুনৰ গতি খেদি বাহুৱে বাহুৱে বন্ধা
আকাশ পৰশি যোৱা, একতাৰ বান্ধোনক
ৰুধিব কোনে?
সাম্যৰ ধুমুহাই ঠেলে ঠেলে।।

ৰচনা কাল : ১৯৪৯